1 Jak język wpływa na etykę badania?
W opisie badania (w części przeznaczonej dla KE) stosuj standardowy język naukowy, konkretny i niepozostawiający wątpliwości co do pytań badawczych, hipotez, operacjonalizacji i procedury. Pamiętaj o poprawności językowej – znacząca niestaranność opisu może spowodować, że KE nie będzie w stanie ocenić wniosku. W razie wątpliwości zastosuj narzędzia do sprawdzania pisowni i gramatyki.
W informacji dla osoby badanej stosuj standardowy język polski, łatwy do przeczytania i zrozumienia dla każdej osoby, bez żargonu. Pamiętaj, aby wszystkie specjalistyczne pojęcia były wyjaśnione w sposób czytelny dla osób badanych. Aby sprawdzić zrozumiałość, możesz skorzystać z pomocy narzędzia Jasnopis lub dowolnego aktualnie dostępnego modelu językowego. Unikaj też wyrażeń wartościujących (zwłaszcza w przypadku opisywania wykluczeń) albo sugerujących osobie badanej nieproporcjonalne skutki badania (np. „krzywda”, „szkoda”, „strata”). Zalecamy stosowanie języka inkluzywnego (możesz zainspirować się np. wskazówkami z tej strony). Informacja dla osoby badanej jest jedną z najdokładniej analizowanych części Twojego wniosku. Pamiętaj, aby była kompletna i dokładnie taka, jaką zobaczą osoby badane – w tym, w takiej samej wersji językowej (KE ocenia jedynie badania w języku polskim lub angielskim). Zwróć uwagę na styl pisania, ponieważ konstrukcja, dobór słów czy nawet długość zdań, mogą wpłynąć na to, czy informacja będzie zrozumiała dla osób badanych i przyjęta przez Komisję.
W poleceniach, bodźcach językowych i innych tego typu komunikatach unikaj słów mogących niepotrzebnie wzbudzać emocje, które mogą stać się czynnikiem zakłócającym badanie. Możesz w tym celu skorzystać z narzędzi analizy sentymentu lub wydźwięku lub dowolnego aktualnie dostępnego modelu językowego. Emocje wywoływane przez poszczególne słowa (zwłaszcza te używane w bodźcach lub poleceniach) warto sprawdzić w listach słów emotywnych opartych na badaniach psychologicznych (Imbir, 2016; Wierzba i in., 2022). Więcej wskazówek na temat konstruowania informacji dla osoby badanej znajdziesz w dalszej części poradnika.